den haag binnenhof hofvijverden haag lange voorhoutscheveningen-kurhaus-strandden haag paleis noordeindeden haag grote marktden haag paleistuinden haag binnenhofscheveningen-pierden-haag-plein-terras

Bunkerdag 2023

Locatie: Haagse kust

Op zaterdag 3 juni 2023 vindt de jaarlijkse Bunkerdag plaats. Op deze dag kan je op ruim vijftig locaties langs de Nederlandse kust een bunker van binnen bekijken en andere overblijfselen van de Atlantikwall bezoeken. De Europese kust veranderde tijdens de Tweede Wereldoorlog letterlijk in een vesting. Nazi-Duitsland legde een ruim 5000 kilometer lange verdedigingslinie aan: de Atlantikwall. Ook aan de Nederlandse kust zijn talloze bunkers, tankwallen en loopgraven gebouwd.

Den-haag_bunker-scheveningen

Bunkercomplexen tussen Scheveningen en Kijkduin
In Den Haag liggen tussen Scheveningen en Kijkduin meerdere bunkercomplexen die deel uitmaakten van de Atlantikwall. Verschillende bunkers zijn onlangs uitgegraven en worden op Bunkerdag opengesteld voor het publiek.

Naast de bunkers die je kan bezichtigen is er nog veel meer te doen op Bunkerdag. Zo organiseert 't Gilde speciale wandelingen, maak je met de Willemsvaart een bunkertocht en kan je thematentoonstellingen in het Museon en het Haags Historisch Museum bezoeken.

Den-haag_bunker-atlantikwall

Kaartverkoop
Met het entreebewijs voor de Bunkerdag zijn alle opengestelde bunkers te bezoeken. Daarnaast geeft het entreebewijs gratis toegang tot het Haags Historisch Museum en het Museon. Tickets zijn tot een bepaalde datum online te bestellen. Kijk daarvoor op de website van Bunkerdag. Tijdens Bunkerdag zelf zijn tickets verkrijgbaar bij enkele verkooppunten. Hier kun je alleen contant betalen.

Haagse locaties
Schaltbunker mit MG­stand (Machiel Vrijenhoeklaan 175 in Kijkduin)
Widerstandsnest 67 HL (Pieter Pauluspad in Kijkduin)
Mammut Gerät Kijkduin (De Savornin Lohmanpad in het Westduinpark)
Radarpost Moritz (Kwartelpad in het Westduinpark)
Telefoonschakelstation (Schipperplein 1-5 in Scheveningen)
Fuhrer der Schnellboote: Manschappenbunker 668 (Kapelweg 55 in het Westbroekpark)
Bunkerhuis La Défense (Badhuisweg 139A bij de Nieuwe Scheveningse Bosjes)
Atlantikwall Museum Scheveningen (Badhuisweg 123 bij de Nieuwe Scheveningse Bosjes)
Geschutsbunker 625 (Raamweg 47 bij Europol)
Keukenbunker 645 (Ruychrocklaan 2 in Benoordenhout)
Manschappenbunkers (Van der Houvenstraat 45 in Benoordenhout)
Hospitaalbunker (Van Ouwenlaan 54 in Clingendael)
Vleermuisbunker (Van Brienenlaan 15 in Clingendael)
Munitiebergplaats (Groenendaal 9A in Clingendael)

Tip
Neem een zaklantaarn mee als je de bunkers gaat bezoeken. Trek waterdichte schoenen aan en makkelijke, niet al te nette kleding.

Den-haag_bunker-strand

Haagse bunkers
Den Haag heeft ernstig geleden onder de oorlog en de aanleg van de Atlantikwall. Als zetel van de hoogste Duitse bestuurder, Rijkscommissaris Seyss Inquart, en van de hoogste militaire commandanten van de Duitse marine en landmacht was het geen wonder dat de stad en de haven van Scheveningen zwaar verdedigd werden.

Ter verdediging van de kust werden twee marine-batterijen gebouwd. Ten noorden van Scheveningen bouwde de Duitse marine de kustbatterij Scheveningen-Nord. Na de oorlog is de batterij in tact gebleven en oogt nog net zo als in 1945. Vlakbij de batterij Nord ligt een 650 meter lange tankmuur. De muur ligt aan het einde van de Waalsdorpervlakte en loopt over de top van een duin waarop een bunker was gebouwd met een antitank-kanon.

Den-haag_bunker-strand

De anti-tankgracht
Ten zuiden van Scheveningen werd Batterie Westduin opgesteld en een kilometerslange tankgracht gegraven die loopt van park Zprgvliet tot Kijkduin. Voor de aanleg van deze tankgracht moesten meer dan 3000 huizen, ziekenhuizen en scholen afgebroken worden en werden 13.000 mensen dakloos. Er werden zware versperringen opgeworpen en talrijke geschutsposten ingericht, met steeds zwaardere betonconstructies.

Vanaf het Museon, zuidelijk richting Kijkduin is nog goed te zien hoe de tankgracht liep. Een route met informatieborden voert langs opvallende plekken van het tracé.

Bunker van de Rijkscommissaris
Rijkscommissaris Seyss Inquart liet aan de rand van landgoed Clingendael, zijn hoofdkwartier, een grote schuilbunker bouwen. De bunker met bakstenen bekleding, puntdak en schoorstenen oogt vanuit de lucht als een gewone boerderij. Als er sprake was van een aanval, konden er zo'n 150 mensen in werken.

Tijdens de Koude Oorlog was de bunker bestemd als schuilkelder voor de Nederlandse regering. Het is één van de grootste bunkers van Den Haag. Pal ertegenover staat de Prinses Juliana-kazerne, in de oorlog neergezet voor een SS-compagnie.

Den-haag_bunkerdag-bunker

Verborgen onder bosheuveltjes
Aan de zuidrand van de Nieuwe Scheveningse bosjes, langs de Badhuisweg, was het hoofdkwartier gevestigd van de commandant van de Stuzpunktgruppe Scheveningen. Een complex van zes zware en negen lichte verdedigingswerken, met onder meer een waterbunker, een keukenbunker, een toiletgebouw, een grote munitiebunker en een woonhuisbunker. Bijna alle werken van dit hoofdkwartier zijn, vaak vermomd als bosheuveltjes, nog aanwezig.

Een tastbare herinnering
De bunkers vormen een tastbare herinnering aan een traumatische periode. En misschien ook wel aan het feit dat vrijwel al die bunkers zijn gebouwd door Nederlanders, voor een mooi salaris. Dwangarbeid was in Nederland zeldzaam. Vanaf 1948 nam het slooptempo snel af, met dank aan de Koude Oorlog. Defensie wilde de verdedigingswerken niet meer verliezen, uit angst voor een confrontatie met de Sovjet-Unie.

Tien, vijftien jaar geleden kwam daar nog een reden bij: vanuit een objectief historisch standpunt werden die verdedigingswerken gewoon weer interessant gevonden. Ze worden meer en meer gezien als de laatste objecten die het verhaal vertellen van de Tweede Wereldoorlog.